A technician stands before a battery bank at the State Grid vehicle battery recharging station in Beijing on May 30, 2012. (Ed Jones/AFP/GettyImages)
Một kỹ thuật viên đứng trước ngân hàng pin ở trạm sạc pin xe State Grid tại Bắc Kinh vào ngày 30 tháng 5, 2012. (Ed Jones / AFP / GettyImages)
Chuỗi cung ứng toàn cầu cho hầu như tất cả các sản phẩm pin đang đối mặt với một vấn đề khó khăn: pin Lithium ion, thứ được sử dụng trong hầu hết mọi thiết bị có thể sạc pin ngày nay – từ máy tính xách tay, máy tính bảng, và iPhone, đến các dụng cụ điện, thiết bị y tế, và xe ô tô điện – rất dễ bị chảy. Nếu chỉ cần một pin bị hư hỏng nó có thể kích thích, làm nóng pin bên cạnh khiến nó bắt lửa, tạo ra một phản ứng dây chuyền không kiểm soát được và dẫn tới kết quả thảm khốc.
Rõ ràng điều này đặt ra một nguy cơ rất lớn đặc biệt là khi vận chuyển pin bằng đường hàng không. Một phi công đối mặt với một đám cháy kho chứa hàng sẽ có rất ít lựa chọn. Và điều tồi tệ nhất đã xảy ra. Đã có hơn 80 sự cố, chủ yếu là từ năm 2004, bao gồm cả trường hợp tử vong, trên các chuyến bay thương mại, các chuyến bay chở hàng và vận chuyển thư bằng đường hàng không.
Pin Lithium kim loại (pin dùng một lần ở trong những mặt hàng như đồng hồ và đồ chơi) là hàng hóa bị cấm trên các chuyến bay chở khách, và ngày càng nhiều các hãng hàng không cũng đã cấm vận chuyển pin lithium ion trên các chuyến bay thương mại, trong đó có các hãng hàng không như Delta, United, Qantas, Air France, Virgin Australia, Cathay Pacific, và Philippine Airlines. Hãng vận tải hàng hóa hàng không Cargolux  cũng có lệnh cấm tương tự.
Nếu một lô hàng bị tạm đình chỉ hoặc bị cấm hoàn toàn vận chuyển hàng không, đó sẽ là thảm họa về mặt vận chuyển hàng hóa.
Thậm chí chỉ một cục pin chất lượng kém cũng có thể gây ra cháy. Vào tháng 12 năm 2010, trên chuyến bay của hãng Air France, một đám cháy diễn ra sau khi điện thoại di động của một hành khách rơi xuống chỗ ngồi. Khi ghế ngồi di chuyển, nó nghiền nát pin và gây ra đám cháy.
Quảng cáo
Sẽ có thêm nhiều lệnh cấm nữa nếu không có giải pháp thay đổi.
Các phi công, các hãng hàng không, và các nhà sản xuất máy bay cho biết họ thà thấy pin lithium ion bị cấm vận chuyển cho đến khi tìm ra cách an toàn hơn xử lý với mặt hàng này. Họ nói rằng máy bay ngày nay không được trang bị để đối phó với mối đe dọa kiểu này.
Một hình ảnh từ video của Cục Hàng không Liên bang (FAA)  cho thấy một bài test cho các chuyến hàng vận chuyển hàng hóa có pin lithium-ion. (FAA)
Trong một báo cáo chung của Tổ chức Hàng không Dân dụng quốc tế (ICAO) của Liên Hợp Quốc vào tháng 4, Hiệp hội đại diện cho tất cả các nhà sản xuất máy bay lớn như Boeing, Airbus, và Bombardier (ICCAIA); và Liên đoàn quốc tế của Hiệp hội Phi công Hãng Hàng không, cho biết mang theo pin lithium ion dưới dạng hàng hóa hiện đang đặt ra “một nguy cơ không lường đối với ngành vận tải hàng không.”
Báo cáo giải thích rằng máy bay ngày nay không thể xử lý nhiệt độ cao đặc biệt do cháy lithium và tốc độ mà các đám cháy có thể lan ra, lượng halon dập cháy tiêu chuẩn không đủ hiệu quả đối với các đám cháy loại này.
Tại một cuộc họp vào tháng 4, ICAO đã quyết định triệu tập một ban đặc biệt để giải quyết các vấn đề liệu vận chuyển lithium ion có thể an toàn cho vận tải hàng không, đặc biệt là đối với các máy bay chở khách. Ban đặc biệt được dự kiến sẽ trình bày đề xuất của mình trong tháng 10.
Nếu lô hàng bị đình chỉ hoặc bị cấm hoàn toàn, nó sẽ là một thảm họa về mặt vận chuyển hàng hóa, không chỉ cho các công ty làm và bán pin, mà còn đối với bất cứ công ty nào liên quan tới những sản phẩm sử dụng pin lithium.

Trung Quốc ‘Cố ý không tuân thủ’

Từ quan điểm của ngành công nghiệp pin, họ đang đứng giữa tình thế tiến thoái lưỡng nan. Dù các quy định có khắt khe ra sao – và họ chắc chắn ủng hộ luật lệ nghiêm ngặt về an toàn –  vấn đề thực sự không phải là quy tắc, mà là việc tuân thủ quy tắc.
Quy định quanh việc đóng gói và vận chuyển pin lithium ion ngày càng trở nên nghiêm khắc. Quy định mới của Hoa Kỳ có hiệu lực vào tháng 2 vừa qua, và một chế độ quốc tế thậm chí còn nghiêm ngặt hơn sẽ được áp dụng từ tháng 1 năm 2017. Các quy định ảnh hưởng đến thủ tục giấy tờ, đóng gói và ghi nhãn, đến mức ngay cả một gói duy nhất hai pin AA cũng phải được dán nhãn hàng hóa nguy hiểm .
Nhưng khi nói đến việc tuân thủ, nhà sản xuất pin lithium lớn nhất thế giới, Trung Quốc, là trường hợp điển hình của ‘con sâu làm hỏng nồi canh’.
Ông Bob Richards, phó Chủ tịch về các vấn đề pháp lý tại Labelmaster, chuyên hướng dẫn các công ty tuân thủ các quy định trong vận chuyển hàng hóa nguy hiểm, cho biết 95 % các sự cố an toàn liên quan đến pin lithium là vì không tuân thủ quy tắc vận chuyển.
Khi pin lithium bị ngắn mạch sẽ rất nguy hiểm – điều này xảy ra đối với pin làm ẩu hoặc hư hỏng – và chúng sẽ giải phóng các khí dễ bay hơi.
Vấn đề xảy ra ở một nơi trên thế giới và bây giờ thậm chí chúng ta còn không thể lưu hành pin trên toàn nước Mỹ.
– Ông Bob Richards, phó chủ tịch, Labelmastero
“Có rất nhiều nhà sản xuất Trung Quốc sẽ bán pin lithium cho bạn với chi phí rất thấp. Một số công ty trong số này không đáp ứng đúng về kiểm tra, đóng gói, hoặc sản xuất pin theo quy định hiện hành,” Richards nói.
“Thật đáng buồn là các nhà điều chỉnh quy định không tập trung vào những vấn đề thực sự – những người gian lận”, Richards cho biết – chính ông cũng từng là một người điều chỉnh quy định. Từ năm 2006 đến năm 2010 với vai trò là Phó giám đốc, ông điều hành hoạt động của Chương trình An toàn Giao thông Vận tải Vật liệu nguy hiểm thuộc Sở Giao thông vận tải (DOT) của Hoa Kỳ.
Kết quả của sự gian lận, là các hãng hàng không đã thắt chặt việc vận chuyển pin lithium, điều này ảnh hưởng tiêu cực tới nguồn cung cấp pin cho các công ty Mỹ mà tuân thủ theo các quy tắc, Richards nói.
“Vấn đề xảy ra ở một nơi trên thế giới và bây giờ thậm chí chúng ta còn không thể vận chuyển pin trên toàn nước Mỹ.” ông nói

Thật thất vọng, chúng ta vẫn chứng kiến một số trường hợp cố ý không tuân thủ trong lĩnh vực pin lithium – đặc biệt tại Trung Quốc.

– Tony Tyler, Tổng giám đốc, IATA
Các hãng hàng không cũng nhận ra vấn đề này. Trong một chuyến thăm Bắc Kinh vào tháng 4, Tổng giám đốc của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), ông Tony Tyler, đã chỉ trích nặng nề Trung Quốc ở một số điểm sau:
“Thật là thất vọng, chúng ta đang thấy một số trường hợp cố ý không tuân thủ trong lĩnh vực pin lithium – đặc biệt tại Trung Quốc. Ví dụ, có một nhà cung cấp trên Alibaba tuyên bố họ sẽ làm lại nhãn cho pin 300 Watt giờ thành loại pin 100 Watt giờ, và thậm chí còn vận chuyển pin bằng dịch vụ bưu điện chuẩn “, Tyler nói.
Còn có rất nhiều ví dụ khác nữa, trong đó có vụ việc một lô hàng vận chuyển pin không khai báo từ Hồng Kông đã được đưa lên một chiếc Boeing 747 UPS bị rơi gần Dubai trong năm 2010 do một đám cháy nghiêm trọng trên máy bay, khiến cả phi hành đoàn tử vong.

Trung Quốc phải có trách nhiệm

Đối phó với việc không tuân thủ của Trung Quốc là vấn đề đau đầu đối với ngành công nghiệp pin và các công ty vận chuyển.
“Làm thế nào để chúng ta ngăn chặn các công ty không tuân theo các quy tắc và vận chuyển pin không đúng quy cách trong những hộp màu nâu trơn trên máy bay và khiến họ phải chịu trách nhiệm?” ông Richards hỏi và cho biết thêm, “Các hãng hàng không thể từ chối thùng hàng nếu họ không biết có gì trong hộp. ”
Đối với Richards, vấn đề an toàn không bao giờ có thể được giải quyết triệt để trừ khi Trung Quốc phải có trách nhiệm.
Tại Hoa Kỳ, DOT thanh tra các nhà cung cấp và nhà sản xuất pin. Các gói hàng vi phạm nội quy sẽ bị từ chối và người vi phạm có thể bị phạt. Bưu điện Mỹ cũng ban hành thẩm quyền tương tự đối với mọi lô hàng vận chuyển qua bưu điện.
Ông Richards cho biết các nhà điều chỉnh luật Trung Quốc mà ông nói chuyện cùng họ tuyên bố không có thẩm quyền đối với các nhà sản xuất và các công ty vận chuyển.
Hơn nữa, việc vận chuyển từ phía Trung Quốc đặc biệt phức tạp.
Hầu hết pin được sản xuất tại Trung Quốc sẽ xuất ra nước ngoài thông qua Hồng Kông, nhưng phải qua một chuỗi các dịch vận chuyển phức tạp, trong đó có thể bao gồm vận chuyển mặt đất, giao nhận vận tải, đại lý xuất khẩu tại Hồng Kông, cộng với việc xử lý gói và tổ chức gom hàng.
Từ góc độ vận chuyển và ban hành luật, nó là một tình huống phức tạp.
– George Kerchner, Giám đốc điều hành, Hiệp hội Pin Sạc, PRBA
“Từ góc độ vận chuyển và ban hành luật, nó là một tình huống phức tạp,” George Kerchner, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Pin sạc, PRBA nói.
Đồng thời, ông Kerchner nói, “Sẽ là không chính xác khi nói rằng họ không kiểm soát được nó.”
“Chúng tôi có các thành viên vẫn đang vận chuyển ra khỏi Hồng Kông hàng ngày và họ hoàn toàn tuân thủ các quy định”, ông nói.
Ông Richards mong muốn Hoa Kỳ và nhà điều chỉnh luật quốc tế để gây áp lực với Trung Quốc để giám sát ngành công nghiệp mà ông đang tham gia, nhưng ông vẫn chưa thấy bất kỳ động thái nào trước ý tưởng này.
“Tôi đã nói chuyện với các quan chức cấp khá cao về điều này, và phản ứng của họ dường như là ‘chúng tôi chẳng thể làm gì được.'”
Ông nghĩ rằng có thể tăng thêm biện pháp gây áp lực, ví dụ như dưới hình thức cáo buộc tội hình sự.
“Nếu bạn có pin lithium đặt trong hộp màu nâu, và nó bắt lửa, khiến phi công chở hàng tử vong, đó chẳng phải là giết người? Họ có nên bị bỏ tù?” ông Richards nói.
Ông James Woodrow, người đứng đầu Ủy ban Hàng hóa của IATA và là trưởng của Cathay Pacific Cargo, cũng đã nói điều tương tự trong một bài phát biểu tại Hội nghị chuyên đề Thế giới về Hàng hóa tại Thượng Hải vào tháng 4: “Lạm dụng trắng trợn các quy định vận chuyển hàng nguy hiểm khiến cho an toàn hàng không gặp rủi ro, phải cấu thành tội phạm, giống như những hành động khác gây nguy hiểm cho an toàn máy bay hàng không. ”
PRBA, cũng đang cố gắng để gây áp lực về vấn đề này. Họ đã gửi một bức thư cho Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) vào tháng 8 kiến nghị cơ quan trực thuộc Liên Hợp Quốc này phải hành động.
“Tuân thủ quy định và ban hành thành luật là đặc biệt có vấn đề đối với các sản phẩm xuất xứ từ nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa và được vận chuyển từ Hồng Kông,” theo bức thư ghi.
Bức thư nêu rằng lô hàng vận chuyển không tuân thủ quy định bị coi là “vô cùng đáng lo ngại” đối với các thành viên PRBA, nhưng họ cũng vẫn chưa có biện pháp gì xử lý nhưng người vi phạm.
“ICAO, tuy nhiên, ở vị trí có thể hành động”, bức thư viết. Nó kết luận bằng cách cảnh báo rằng, nếu không thực thi, mối nguy hiểm từ pin lithium ion vẫn sẽ còn nguyên ở đó.
“Nếu không có một nỗ lực thực thi tích cực, nguy cơ sự cố sẽ gia tăng đáng kể. Đây là một tình huống không thể chấp nhận – nhưng là một điều hoàn toàn có thể tránh được. “
Nếu bạn thấy bài viết hay, hãy chia sẻ nó với bạn bè